Veelgestelde vragen over aardbevingen door gaswinning

Voor het meten van de kracht van aardbevingen zijn in de loop der jaren diverse schalen opgesteld, meestal vernoemd naar de bedenkers ervan. De meest bekende is de schaal van Richter. Zij meet de kracht, de magnitude, van een beving en de gemeten score is overal aan de oppervlakte hetzelfde. De schaal van Mercalli en de Europese Macroseismische Schaal (EMS 98) meten de intensiteit van een beving. Deze twee houden rekening met de afstand van het epicentrum en de type ondergrond en kunnen dus per locatie verschillend zijn. Door onderzoek weten we dat het risico op schade niet zozeer bepaald word door de kracht van een beving, maar door de beweging van het oppervlak na een aardbeving. Dit noemen we grondversnelling. Meer hierover leest u op deze pagina: Aardbevingen: ontstaan, kracht en gevolgen.

Door gaswinning neemt de gasdruk in de ondergrond af. Deze drukdaling leidt tot compactie. Hoeveel compactie er optreedt hangt af van verschillen in druk, poreusheid van het gesteente en de dikte van de gashoudende zandsteenlaag. Het onderzoek dat NAM in 2013 uitvoerde, toont een verband aan tussen het gebied in Groningen met de grootste compactie en het gebied met de meeste en zwaarste aardbevingen. Ook maakt het onderzoek duidelijk dat de kracht van aardbevingen toeneemt wanneer er meer compactie plaatsvindt.

Uit het onderzoek blijkt dat de meestebevingen daar voorkomen waar de compactie het grootst is, zoals in de omgeving van Loppersum.

De afgelopen 20 jaar is al veel onderzoek gedaan naar aardbevingen als gevolg van gaswinning uit het Groningen-gasveld. De huidige kennis over dit soort aardbevingen is niet voldoende om de tijd, plaats, sterkte en frequentie ervan te voorspellen. Meer kennis is nodig om te begrijpen wat precies de oorzaken zijn van aardbevingen en of en hoe deze kunnen worden beperkt.

De Minister van Economische Zaken. Meer hierover leest u op deze pagina: Rol van aardgas en betrokken partijen.

Met het injecteren van stikstof kan de gasdruk in het Groningen-gasveld kunstmatig hoog gehouden worden. In theorie kan dit het samendrukken van de ondergrond, de compactie, beperken en zo ook aardbevingen. Het is echter erg onzeker of het daadwerkelijk werkt. Het is zelfs mogelijk dat de injectie van stikstof aardbevingen veroorzaakt. Daarnaast kost het injecteren van stikstof miljarden en er is een grote energiecentrale voor nodig. Deze oplossing heeft veel impact op het landschap. NAM zet het onderzoek naar stikstofinjectie de komende jaren voort. Het is een zeer complexe oplossing die pas toegepast kan worden wanneer er meer duidelijkheid is.

Na het verlaten van het gasveld blijft het veld achter op een lage druk. Door instroming van water uit de omliggende aquifers (watervoerende lagen in de ondergrond) zal die langzaam oplopen.

Gaswinning veroorzaakt aardbevingen. De huidige kennis is echter niet voldoende om de tijd, plaats, sterkte en frequentie van aardbevingen exact te voorspellen. Wel hebben we door uitgebreid onderzoek steeds beter in kaart wat de risico’s zijn.

Aardbevingsdreiging beschrijft de kans op een aardbeving en de kracht hiervan. Deze komt voort uit de ondergrondse gesteldheid. Het aardbevingsrisico beschrijft de gevolgen van een aardbeving voor de veiligheid van mensen bovengronds. Hierin is bijvoorbeeld de sterkte van gebouwen meegenomen.

Door onderzoek weten we dat het risico op schade niet zozeer bepaald word door de kracht van een beving, maar door de beweging van het oppervlak na een aardbeving (het ‘schudden’). Dit noemen we grondversnelling. Het belangrijkste voor de veiligheid is de piekgrondversnelling, afgekort als PGA (Peak Ground Accelaration). De piekgrondversnelling wordt niet alleen bepaald door de kracht van een aardbeving, maar ook door bijvoorbeeld de lokale bodemgesteldheid. Zo kan een beving van de kracht 2,0 op de schaal van Richter op zandbodem anders uitpakken dan op veengrond. De piekgrondversnelling wordt uitgedrukt in meter per seconde kwadraat.

De aardbevingsdreiging is voor het Winningsplan 2013 ingeschat. Destijds was dat lastig, omdat de benodigde meetgegevens uit het Groningen-gasveld nog beperkt waren. Daarom is toen gewerkt met informatie van natuurlijke aardbevingen uit Zuid-Europa. Dit resulteerde in een relatief hoge inschatting van de aardbevingsdreiging, omdat die met veel onzekerheden rekening hield. Vanaf 2013 is het meet- en monitoringsnetwerk in Groningen uitgebreid. Dit heeft inmiddels een veelvoud aan gegevens opgeleverd. Hierdoor is het mogelijk om specifiek voor Groningen aardbevingsmodellen te ontwikkelen. Deze worden steeds nauwkeuriger. De ingeschatte dreiging op basis van deze verbeterde modellen en berekeningen is lager dan in 2013 werd ingeschat.